صداوسیما و دستمزدهای افسانه ای چهره های مشهور، چه کسی از شفافیت ضرر می نماید؟ - شارژ 10

به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرگزاری خبرنگاران، نتیجه گیری متنی که آن را می خوانید درانتها قرار است به اینجا برسد که وجود شفافیت مالی در صداوسیما، حتی به بهتر شدن کیفیت برنامه های آن یاری خواهد نمود. شفافیت مالی صداوسیما اگرچه ممکن است منافع عده ای به خصوص را در معرض خطر قرار دهد، اما به نفع بقای کلی این مجموعه و به نفع تمام مردم ایران است. درباره سازمانی صحبت می کنیم که افرادی با تعداد حداقل 10برابر نیروهای مازاد بر احتیاجش، تحت عناوین استخدام رسمی و قراردادی از آن حقوق می گیرند، اما هنوز ساخت مهم ترین برنامه ها را برون سپاری می نماید و حساب وکتاب همه اینها دور از دسترس عموم و غیرقابل سنجش است. وظیفه صداوسیما این است که رسانه مردم باشد و صدای آنها را بازتاب بدهد. به علاوه، این صداوسیماست که وظیفه دارد بدون چشمداشت سود مالی، به تقویت زیرساخت های فرهنگی و رسانه ای و کشف استعدادهای نو در کشور بپردازد.

چیزی که چنین مجموعه ای را از این ریل خارج می نماید، ملزم شدن آن به رعایت منافع کسانی است که منابع مالی آن را از محلی غیر از خزانه عمومی تامین می نمایند؛ ساده اش می شود اسپانسرها. آنچه اسپانسرها می پسندند، لزوما همان چیزی نیست که همه مردم می پسندند یا به نفع آنهاست. کوچک شدن این مجموعه تاحدی که در چند شبکه اصلی محدود بماند، بهتر از آن است که شبکه های متعددی داشته باشد تا بتواند آنتن بیشتری در اختیار متقاضیان تجاری قرار دهد، اما درعوض کیفیت کار را هرروز پایین تر بیاورد. مسئولان این مجموعه عظیم مرتب در توجیه بسیاری از رفتارهای غلط مدیریتی و ضعف های کیفی، کمبود بودجه در صداوسیما را بهانه می نمایند؛ حال آنکه صورت های مالی این مجموعه هیچ گاه به طور کامل، شفاف و قابل آنالیز منتشر نشده است و جز مدیران سازمان هیچ مرجعی تایید ننموده که صداوسیما واقعا به دلیل تنگناهای مالی است که مجبور به انجام بسیاری از رفتارهای غیرقابل قبول می شود. اساسا چه کسی به صورت های مالی این مجموعه دسترسی کامل دارد که بتواند چنین ادعایی را راستی آزمایی کند؟ صداوسیما به دلیل اینکه دست به کار کسب درآمد شده و قاعده های این کار را اولویت خود قرار داده، از رسالت های اصلی اش بازمانده است؛ رسالت هایی که برای برخی از آنها هیچ نهاد یا مجموعه جایگزینی در ایران وجود ندارد. تجاری شدن اولویت های سازمان صداوسیما درکنار عدم شفافیت مالی آن، به کیفیت ارتباط مردم با مسئولان کشور از طرفی و تربیت اجتماعی مردم از طرف دیگر و مسائل بنیادین دیگری از این دست صدماتی جدی زده است.

تقویت و تربیت زیرساخت های فرهنگی، علمی و رسانه ای کشور وظیفه سازمان صداوسیماست. صداوسیما باید دانشگاه باشد نه بنگاه. تنها جایی که می شود در آن به کشف استعدادهای نو در هر زمینه ای امید داشت، مجموعه ای بود که از منابع عمومی تامین مالی می شد و قدرت ریسک برای کشف استعدادهای جدید را داشت، اما اگر با یک بنگاه رسانه ای طرف باشیم، این بنگاه ناچار است چهره هایی را که قبلا مطرح شده اند با یمت های گزاف خریداری کند تا در رقابت تجاری جا نماند. رقم های شوکه نماینده ای که هرازچندگاهی درباره دستمزدهای نجومی برخی چهره های مشهور در صداوسیما برملا می شود، نشان می دهند که این مجموعه چقدر از رسالت اصلی اش فاصله گرفته است. بسیاری از چهره هایی که امروز برای کار با صداوسیما دستمزدهای افسانه ای طلب می نمایند، در دوره ای که این سازمان هنوز تااین حد شکل بنگاه مالی پیدا ننموده بود، در همین مجموعه توانستند استعدادهای خودشان را نشان بدهند و آرام آرام به شهرت برسند. امروز اما صداوسیما عقیم شده است و نمی تواند چهره جدیدی معرفی کند، چون چهره های نو در جذب اسپانسر های تجاری بختی ندارند. با ادامه این فرایند در مجموعه صداوسیما، چند سال بعد مرجعیت کشف و معرفی چهره های مشهور به بیرون از این سازمان منتقل خواهد شد و همین هزینه های صداوسیما را حتی از امروز بالاتر و کیفیت کار آن را حتی از امروز پایین تر می آورد.

واکنش تعدادی از تهیه نمایندگان حاضر صداوسیما در گفت وگو با فرهیختگان نسبت به سوال شفافیت مالی برنامه های تلویزیون

طفره، پنهانکاری، رقم های بالا

جنجالی که انتشار مبلغ دستمزد رضا رشیدپور برای اجرا و تهیه نمایندگی برنامه حالاخورشید ایجاد کرد، باعث شد بحث لزوم شفافیت در صورت های مالی صداوسیما دوباره به طور جدی مطرح شود. این چندمین بار است که طی سال های اخیر انتشار یا بهتر است گفته شود افشای چنین رقم هایی از قراردادهای صداوسیما، جنجال به پا می نماید. دیگر حتی نمی شود مطالبه شفافیت مالی صداوسیما را به جناح سیاسی یا گروه و فرقه به خصوصی نسبت داد، زیرا جز ذی نفعان این نوع قراردادها، تقریبا تمام ایران خواهان شفاف شدن موضوع هستند. دراین باره سراغ تعدادی از تهیه نماینده های تلویزیون رفتیم تا نظر شان را بگویند. غیر از کسانی که پیش از دانستن موضوع بحث، به دلیل مشغله کاری و مسائلی از این دست، گفتند صحبت کردن برایشان مقدور نیست، تهیه نماینده های دیگری هم بودند که حاضر به گفت وگو شدند، اما با شنیدن اولین سوال، علنا گفتند چون با سازمان صداوسیما کار می نمایند، حرف زدن دراین باره برایشان دردسر می شود. از بین افراد دیگری که درباره گفت وگو با آنها توافق شد، دونفر مدافع شرایط فعلی صداوسیما بودند و به طور توامان هم می گفتند لزومی ندارد مردم از جزئیات مالی سازمان آگاه شوند و هم ادعا می کردند جزئیات مالی سازمان همین الان شفاف است و در دسترس عموم واقع شده است. اما گروه دوم نظر متفاوتی داشتند و استدلال هایشان را هم مطرح کردند. اصلا اغراق نیست اگر گفته شود تلویزیون جولانگاه اسپانسرها شده است. این دو گروه در این زمینه هم اتفاق نظر نداشتند.

در گزارشی که می خوانید نظر سه نفر از تهیه نمایندگان برنامه های تلویزیونی سیما گنجانده شده است. این سه همگی برنامه ساز هستند، اما بین آنها جواد فرحانی در موضع دفاع از شرایط فعلی سازمان نهاده شد و محمود اسلامیان و ناصر مقدم پور از این وضع انتقاداتی داشتند.

بی عدالتی بین تهیه نماینده های سازمان

مسئولان اداره مالیات و بازرسان صداوسیما که به سازمان بازرسی کل کشور متصلند، تنها کسانی هستند که گفته می شود تحت هر شرایطی می توانند به قراردادهای سازمان صداوسیما دسترسی داشته باشند. غیر از این حتی خود تهیه نمایندگان سازمان هم اطلاع رسمی و موثقی از چندوچون کار هم ندارند. ممکن است عوامل پروژه ها یکی باشند و حرفوحدیث هایی راجع به دستمزدشان در پروژه های مشابه، پیش همکاران شان بزنند. البته بین عوامل فنی خبر چندانی از دستمزدهای نجومی نیست، مثلا تصویربردار یک برنامه معمولی شبکه خبر مبلغی بالاتر از تصویربردار دورهمی یا خندوانه نمی گیرد. حالت دیگر این است که تهیه نمایندگان تلویزیون شاید چیزهایی را به عنوان در گوشی های محبت آمیز به برخی همکاران شان بگویند، اما اینها نهایتا به آنجا منجر خواهد شد که هرازچندگاهی خبر یک قرارداد نجومی در صداوسیما لو برود و بمب خبری ایجاد کند؛ بی اینکه بشود در بیشتر موارد حتی جلوی همان قرارداد لورفته را گرفت، چه رسد به قراردادهای مشابه. این شرایط قبل از اینکه عموم افراد جامعه را حساس کند، برخی از تهیه نمایندگان سازمان صداوسیما را دلخور نموده است. چنان که پیداست در عقد قراردادهای سازمان، عدالت بین فعالان مختلف در عرصه برنامه سازی رعایت نمی شود و ارقام نجومی تنها نصیب عده ای به خصوص می شود.

ناصر مقدم پور در این باره می گوید: آنچه به نظر من شفاف نیست، معمولا بودجه هایی است که به گروه ها اختصاص می یابد. معلوم نیست این بودجه ها چه مقدار است و درضمن توزیع شان بین تهیه نمایندگان با میزان یکسان نیست، مثلا من به عنوان تهیه نماینده می خواهم برنامه ای ترکیبی فراوری کنم، برآورد آن با 15نفر عوامل و با کدهای مختلف هزینه ای، دقیقه ای 100هزار تومان می شود. تهیه نماینده ای دیگر با همین کیفیت و با همین موقعیت و همین تعداد افراد، چنان برآورد می نماید که دقیقه ای 400هزار تومان می شود. این اتفاق جای سوال دارد؛ برنامه ترکیبی با تعداد آدم مشخص نهایتا باید تفاوتی جزئی در رقم ها داشته باشد و این میزان تفاوت عادی نیست. یک تهیه نماینده آنجا (در گروه) آشنا است و برآورد 400هزار تومانش قبول می شود، تهیه نماینده ای دیگر شرایط موظفی را انجام می دهد و برآورد او 50هزار تومان می شود. این چیزی نیست که برای آن معیار و میزانی درنظر گرفته شود که مشخص کند چرا یکی 400هزار تومان و دیگری 100هزار تومان و هر دو با یک کیفیت دریافت می نمایند. مدیرگروه در یک جا از مبالغ بالاتر دفاع می نماید و در جایی دیگر دفاع نمی نماید. این اتفاقی است که برای خود من بارها رخ داده است.

محمود اسلامیان هم مثل مقدم پور حرف می زند و از موضع تعداد زیادی از تهیه نمایندگان صداوسیما به پرداخت های نجومی معترض است. او می گوید: درمورد مباحث هزینه هایی که در برنامه ها می شود خود برنامه سازها هم معترضند. الان برنامه ای هست که با کیفیتی بهتر از هر برنامه ای که در آن هزینه های هنگفت می شود و با یک دهم مبلغ فراوری می شود. این نشان دهنده آن است که شفافیت ابتدا باید در داخل سازمان اتفاق بیفتد. این شرایط فعلی، برنامه ساز را هم دلسرد می نماید. یک باره برنامه ساز می گوید من هم برنامه صبحگاهی با این میزان یا یک دهم آن مبلغ فراوری می کنم و کلی پول هم از صداوسیما طلب دارم، ولی فلان برنامه 10برابر من می گیرد و پول خود را به موقع هم دریافت می نماید. اما جواد فرحانی درباره شفافیت مالی صداوسیما می گوید: همه چیزهای درون سازمانی را دادوبیداد نمی نمایند. این را همه جا جار نمی زنند. بالاخره یک مدیریتی وجود دارد. یک عقل سالمی وجود دارد. آن وری ها برای اینکه فالوور جمع نمایند صداوسیما را می زنند و متاسفانه مطبوعاتی های ما و خبرنگارهای روزنامه های زرد به این آتش فوت می نمایند.

چه کسی از شفافیت ضرر می نماید؟

طبیعتا برای تهیه نمایندگانی که با شرایط فعلی مشغول به کار در صداوسیما هستند، شفاف شدن تمام صورت های مالی، یک شوک عظیم محسوب می شود؛ اما بهترین برنامه سازان مجموعه و خلاق ترین هایشان همان هایی اند که کمتر از چنین ناحیه ای صدمه می خورند. اگر تفاوت تهیه نمایندگی در تلویزیون و دلالی برای آن روشن شود، این هم مشخص خواهد شد که چرا آدم های خلاق تر، کمتر از تهیه نمایندگان دیگر بابت شفافیت مالی صدمه می خورند. خلاقیت هنری و مخاطب شناسی یک تهیه نماینده، می تواند او را به سمت کشف استعدادهای نو سوق دهد، اما شرایط موجود در صداوسیما تنها کسانی را میدان دار اصلی صحنه نموده است که در دلالی بین شرکت های اسپانسر و چهره های معروف با صداوسیما فعال هستند.

مقدم پور چنین چیزی را متاثر از ضعف و ناپختگی در مدیران سیما می داند. او می گوید: مثلاً مهران مدیری برنامه ای مثل دورهمی یا یک برنامه ترکیبی می سازد که دقیقه ای 30-20 میلیون تومان برآورد آن است و من همان را با دقیقه ای 400 هزار تومان باید فراوری کنم. تفاوت ها خیلی زیاد است و این به مدیریت برمی شود. مدیریت هایی که در سازمان اتفاق می افتد، واقعاً به مقوله برنامه سازی و فراوری، اشراف کافی ندارند. سازمان به اشتباه چنین مسیری را می رود. به یک نفر آن قدر بها می دهند و عظیمش می نمایند تا در روی خود سازمان برمی شود و نقطه مقابل آن قرار می گیرد. بارها اتفاقات مشابه این افتاده و شاهدش بوده ایم. این فرایند خیلی جالب نیست. موقعیت و فضایی را برای یک فرد ایجاد کردند و رفته رفته آن قدر این فضا برای این فرد عظیم و وسیع می شود که به خود سازمان هم جوابگو نیست.

اسلامیان باز در این مورد هم تقریبا همان نظر مقدم پور را دارد: پرسیده می شود چرا این میزان برای برنامه تلویزیونی هزینه می شود یا چرا میهمان، این میزان دریافت می نماید، چندین میلیون تومان به خواننده یا بازیگری که خود تلویزیون او را عظیم نموده است، پول می دهند تا نیم ساعت خاطرات دوران کودکی خود را تعریف کند یا پرت و پلاهای حاشیه زندگی اش را بگوید. وقتی سوال می شود که چرا چنین است، می گویند این برنامه اسپانسری است یا پول این برنامه از بیرون تامین شده است. اسپانسر دنبال منافع شخصی خودش است. برای اسپانسر زمان و وقت مردم یا حتی آموزش و تاثیری که برنامه روی مخاطب دارد مهم نیست. اما جواد فرحانی که معتقد است این رقم های بسیار بالا در عقد قراردادها مطلقا استثنا هستند و پرداختن به آنها را مفید نمی داند، می گوید: تخلف همه جا ممکن است صورت گیرد، ولی نمی توانید به کل سازمان تعمیم دهید. هر مثالی بزنید نهایتا دورهمی و خندوانه است، برنامه سومی وجود ندارد که چنین مبالغی گرفته باشد. تا زمانی که من در خندوانه بودم چنین اتفاقی نیفتاد و بعد از آن را خبر ندارم. شاید خنداونه هم استثنا شد و به هرحال این دو برنامه را نمی توان به کل سازمان تعمیم داد. البته چنین مواردی اگرچه محدود در برنامه های ستاره محور تلویزیون می شود، اما لااقل بنا به اخباری که تا به امروز درز پیدا نموده، محدود به همین دو برنامه که فرحانی اشاره می نماید، نبوده است.

چه کسی از وضع موجود حمایت می نماید؟

عده ای از تهیه نماینده های سیما هستند که تمام تمرکزشان روی استفاده از چهره های مشهور و جذب اسپانسرهای تجاری از این طریق است. اگر شیوه ستاره محوری صداوسیما به هم بخورد، طبعاً در چنین افرادی استعداد به خصوصی برای نوع دیگری از فعالیت نیست و آنها روی همین حساب اصرار دارند که وضع موجود را تنها گزینه ای که پیش روی مدیران سازمان است، جا بزنند. در سینما هم این مساله وجود دارد. کسانی که بسیاری از سینماگران ایران از آنها با عناوینی مثل مافیای اکران یاد می نمایند، حتی اجازه نمی دهند که یک فیلم بدون ستاره پرفروش شود تا مبادا الگوهایی که جا انداخته اند و خودشان در آن یکه تاز هستند، به هم بخورد. سال گذشته فیلم هایی مثل تختی یا 23 نفر از همین ناحیه صدمه خوردند.

نظیر چنین رویکردی در صداوسیما، تهیه نماینده ای است که برخلاف واضح ترین نشانه های موجود، ادعا می نماید سریال نون خ، چون 80درصد بازیگرانش چهره نیستند، اصلا مخاطب ندارد. او دقیقا درباره سریالی این را می گوید که تعداد بالای مخاطبانش همه را غافلگیر نموده است. مشخص است که اگر جا بیفتد بدون ستاره سالاری هم می شود مخاطبان انبوهی را جذب کرد، بازار دلالان اسپانسر و چهره های مشهور به هم می خورد و روی همین حساب آنها نمی توانند دل خوشی از مجموعه پرطرفداری مثل نون خ داشته باشند که این الگوی کلیشه ای و این بازار مکاره را به هم می زند. جواد فرحانی، تهیه نماینده برنامه های ستاره محور تلویزیون می گوید: از نون خ چه کسی تعریف نموده است؟ کدام مطلب خوب برایش نوشته شده؟ مردم به این راحتی کار بدون ستاره را نمی پذیرند. مردم دوست دارند آدم های چهره ببینند. تلویزیون هم باید به این سمت برود. منکر این امر نیستیم که تلویزیون باید استعدادیابی کند و افراد جوان تر را هم وارد نمایند، اما به خاطر استعدادیابی نمی توانند کل برنامه ها را زیرسوال ببرند. وقتی از فرحانی پرسیده می شود که خود مدیری و آقاخانی وقتی در برنامه ساعت خوش برای اولین بار روی آنتن آمدند، هیچ کدام شناخته شده نبودند، او پاسخ می دهد: آن موقع اینترنت و ماهواره بود؟ این مقدار گستردگی رسانه بود؟ این طور نبود. الان را نمی توانید با 25 سال پیش مقایسه کنید. الان باید به روز جلو بروید. الان مردم فست فودی هستند. الان سریال می سازید در قسمت دوم می خواهند کل سریال مشخص شود. تحمل ندارند. وقتی در سریال 10 چهره بگذارید، در برنامه ای چهره بگذارید، آن را تماشا می نمایند.

اما ااسلامیان حرف های دیگری می زند که می شود آنها را نقطه مقابل نظرات فرحانی درنظر گرفت: وقتی قانونی بگذارید که واحد باشد، خودبه خود همه چیز درست می شود. تمام این اسامی که بیان می کنید، این آدم های مشهور که دستمزدهای نجومی از صداوسیما می گیرند، کجا رشد کردند؟ بستر رشد این افراد کجا بود؟ در تلویزیون رشد کردند. در مملکت ما یک تلویزیون هست که قهرمان تنهاست و برای خود آمارسازی می نماید و می گوید برنامه من 90درصد مخاطب دارد. کسی می گوید دروغ می گویید؟ مردم شاید بگویند دروغ می گوید ولی کسی از او بازخواست نمی نماید چون یکی است. می گوید من هستم و از همه بهترم و پرمخاطب ترین هستم. همه این افرادی که اسم می برید یا استعدادهای جوانی که وارد تلویزیون می شوند، در همین تلویزیون رشد می نمایند و دستمزدشان از 200هزار تومان به 20میلیون تومان می رسد. وقتی خود تلویزیون قواعدی بگذارد و این قواعد را برای همه محکم رعایت کند، آن آدم اگر نخواست باید از تلویزیون بیرون برود. این همه آدم از تلویزیون بیرون رفتند، مگر اتفاقی برای آن افتاد؟ این همه بازیگر به شبکه جم رفتند، این همه بازیگر و مجری گفتند که با تلویزیون همکاری نمی کنم، اتفاقی افتاد؟ هیچ اتفاقی برای تلویزیون رخ نمی دهد، چون تنها است.

فرحانی می گوید: مثل رضا رشیدپور چند نفر داریم؟ می توانید دو نمونه مثال بزنید؟ رشیدپور در سازمان اجرا نرود و همین اجراها را برود جای دیگر انجام دهد، 10برابر سازمان پول درمی آورد. نه استرس دارد و نه فحش می شنود و نه گرفتاری دارد و نه چیز دیگری هست. شهرستان که برود بیشتر هم می دهند. مثل یک آقا اجرا می نماید و 10برابر پول می گیرد. اینها خالصانه برای مردم و تلویزیون کار می نمایند. اما پاسخ او را می شود از ااسلامیان شنید که به ناکامی رشیدپور در برنامه سازی اش خارج از تلویزیون اشاره می نماید: آن آدم وقتی از تلویزیون خارج شود، تنها جایی که می تواند برای خودش مخاطب جذب کند، فضای مجازی است. همین رشیدپور وقتی از تلویزیون بیرون رفت در کجا فعالیت می کرد؟ علیه تلویزیون در اینترنت برنامه سازی می کرد. بعد ناگهان برگشت و گفت که تلویزیون خانه دوم او شده است و حالا رقم هنگفتی هم دریافت می نماید. اما مقدم پور در این زمینه به الگوی سالمی که همچنان موجود است ارجاع می دهد تا همان چیزی را ثابت کند که ااسلامیان به بیانی دیگر می گفت. او از فضای سالم رادیو در برابر فضای تلویزیون حرف می زند: آدم هایی هنوز هم هستند که در اندازه و خط ومیزانی مشخص برای خود کار می نمایند و جلو می آیند. هیچ توقع بی جایی ندارند و منتظر نیستند که وقتی مطرح شدند، دستمزد آنچنانی پیشنهاد بدهند و اگر به آنها ندادند، قهر نمایند و پشت سر سازمان هم هزار جور حرف بزنند. این جور افراد در رادیو بیشتر هستند. آنها هنوز با برآوردهای کم و ناچیز، عاشقانه کار می نمایند و خانه اصلی خود را رادیو می دانند. اما بودند کسانی که مثلا طرف با چند برنامه مطرح شد و رفت آن ور آب و حالا چنگ ودندانی هم نشان می دهد. در تلویزیون بیشتر این رخ داده است.

چارچوب مالی داریم یا نداریم؟

جواد فرحانی می گوید که 80درصد از برنامه های سیما چارچوب های مشخصی برای عقد قراردادها دارند و دستمزدهای کلان متعلق به کسر محدودی از برنامه هاست. او کم کم حرفش را اصلاح می نماید و حتی رقم 90درصد را دقیق تر می داند. نگاهی کوتاه به سابقه فرحانی نشان می دهد که او خودش جزو همان 10درصدی است که اعتقاد دارد باید استثنا را در موردشان پذیرفت: مگر چند تا مهران مدیری داریم؟ چندتا رضا رشیدپور داریم؟ اگر این چهره های معروف نباشند که مردم تلویزیون نگاه نمی نمایند. اما اسلامیان دستمزدهای نجومی ستاره ها در سیما را نه مواردی استثنایی و پذیرفته شده توسط قانون، بلکه نوعی دور زدن قانون معرفی می نماید: چارچوبی که برای هر برنامه ای سطح مشخص کند و به همه طبق رتبه ای که در آن قرار دارند، دستمزد یکسان پرداخت شود، الان وجود دارد. اگر این چارچوب وجود نداشته باشد نمی توان برای تلویزیون برنامه سازی کرد. منتها دوستان این چارچوب را می شنمایند. مثلا برنامه کلاه قرمزی چطوری برآورد می شود که دقیقه ای 7.5 میلیون می شود درحالی که کل فضای آن پلاتوی مجری است و اصلا سریال محسوب نمی شود؟ همین برای من جای سوال بود. علاقه مند بودم دفترچه برآورد این برنامه را ببینم و آنالیز کنم که این کدها را چطور تنظیم می نمایند که این رقم درمی آید. 45 دقیقه می ایستند، 12-10 عروسک با یک مجری هستند. حتی اگر دستمزد اینها را در 100 ضرب کنید، باز هم این مقدار درنمی آید. البته اسلامیان به استثناهایی که مورد اشاره فرحانی نهاده شد هم اشاره می نماید، منتها با لحنی دیگر: برای فراوری برنامه در تلویزیون و برآورد مالی کردن، چارچوب، اسلوب و جدول کد وجود دارد؛ یعنی مجری برنامه طبقه الف، مجری برنامه طبقه ب، مجری برنامه طبقه ج، هرکدام نرخ های مشخصی دارند؛ ولی مثلا احسان علیخانی را نمی توانید در این چارچوب بیاورید. چون می گویند این احسان علیخانی است و گفته برنامه ای این مقدار می گیرم و اگر نمی خواهید می روم. مدیران می گویند آنتن به این مجری احتیاج دارد، پس این میزان را پرداخت می کنم. این را مدیر بالاسری او می دهد. این سوال را باید از چه کسی بپرسید که چرا این مبلغ را می دهید؟ از مدیر باید پرسیده شود که به هردلیلی نمی پرسند. اگر کسی هم سوال بپرسد او جواب نمی دهد. و جواد فرحانی لحنی متفاوت با همکارش راجع به تصمیمات مالی مدیران صداوسیما دارد: نه در شأنیت من به عنوان تهیه نماینده است و نه در شأنیت افرادی است که کار می نمایند بخواهند مستقیم در این موارد دخالت نمایند؛ مسئولیت با مدیر ارشد است.

با این همه کارمند رسمی و قراردادی، چرا برون سپاری فراوریات؟

جواد فرحانی که در برنامه اش از هنرپیشه ها به عنوان میهمان استفاده می نماید درباره چارچوب مبالغی که به این افراد پرداخته می شود، می گوید: هرکسی هرچقدر بخواهد می گیرد. براساس بودجه ها آدم می آوریم. اما مساله فقط میهمانان برنامه های تلویزیونی نیستند. مرتب گفته می شود که هزینه های سرسام آور صداوسیما به دلیل آن است که باید حقوق کارمندان پرتعدادش را بپردازد. حتی عنوان شده که تمام بودجه سازمان صرف پرداخت حقوق ها می شود و هزینه فراوریات باید توسط اسپانسر تامین شود. اما با این حجم انبوه از کارمندان، چرا صداوسیما هنوز فراوریاتش را برون سپاری می نماید؟

اسلامیان این گونه پاسخ می دهد: ترجیح تهیه نماینده این است که برای بالا بردن کیفیت کار آن را به بیرون سازمان ببرد. ممکن است فراوری کار در داخل با عوامل رسمی قدری کیفیت را کاهش دهد. به هرحال کارمند رسمی خیلی دل به کار نمی دهد چون حقوق ثابت خود را دریافت می نماید و چنین خصلت هایی در اینها ایجاد شده است. تهیه نماینده هم برای اینکه کار را بهتر کند، برون سپاری می نماید. ولی اینها روی برآورد و هزینه ها تاثیری ندارد. همان دستمزدی که به نیروهای داخل می دهد را باید به آنها هم بدهد. مساله اینجاست که همین برون سپاری خودش راه فرار است چون وقتی برنامه را بیرون می برید، عددها و هزینه ها و مبالغی که هزینه می کنید، شفاف نیست. وقتی عوامل بیرون را استفاده می کنید، قرارداد بین شما با آنهاست. قرارداد با تهیه نماینده است و با صداوسیما نیست. سازمان از قرارداد من با مجری برنامه ام اطلاعی ندارد. هرچقدر پرداخت کنم سازمان کاری ندارد، تلویزیون به عدد نهایی فراوری کار دارد.

اسپانسرها با ما چه می نمایند؟

ممکن است برنامه ای اسپانسر داشته باشد و پول از پشت پرده به مجری بدهد و سازمان هم عین شماست، از کجا باید خبر داشته باشد؟ این بین برنامه ساز و اسپانسر است. یعنی سازمان هم خبر ندارد. متاسفانه در سازمان چون بحث منافع ملی وجود دارد، این مجموعه نمی تواند از خودش دفاع کند و شرح دهد. این را جواد فرحانی می گوید که همچنان مدافع حضور اسپانسرها برای فراوری برنامه های تلویزیونی است و عنوان می نماید: اسپانسر نمی تواند برنامه را بالا و پایین کند، بلکه فقط شرایط پرداخت را تسهیل می نماید. اما ااسلامیان اعتقاد دارد که ورود اسپانسرینگ به تلویزیون، آن را نابود می نماید.

او غیر از حذف شایسته سالاری، این جریان را از لحاظ محتوایی هم به ضرر تلویزیون و طبعا کلیت جامعه ایران ارزیابی می نماید: الان شبکه های ماهواره ای قطعات برنامه های تلویزیونی را گرفته اند و پخش می نمایند. علی ضیا و افراد مختلفی هستند که اسپانسر را جلوی اینها نشانده اند و 10 دقیقه درباره داروی ریزش مو صحبت می شود. می بینید که برخی شبکه های ماهواره ای همان بخش را جدا نموده و پخش می نمایند. اسپانسر می خواهد دیده شود و تلویزیون هم این امر را رها نموده است. حضور اسپانسر در برنامه ها باید قواعد داشته باشد. می خواهید وارد شوید و بهره ببرید، این چارچوب تلویزیون است و باید رعایت کنید وگرنه تبلیغ نمی کنیم. چون تلویزیون مسائل مالی دارد و نمی تواند هزینه های هنگفت را جبران کند و حقوق بدهد و فراوری برنامه داشته باشد. مجبور است راه ورود اسپانسر را باز کند و اینها بیایند و هر برنامه ای دو اسپانسر داشته باشد. خب، کل محتوای برنامه تبلیغات آن اسپانسر می شود.

آیا این رقم را باید باور کرد؟

اعلام رقم دستمزد رضا رشیدپور در برنامه حالا خورشید پس از جنجالی که در فضای مجازی به راه انداخت، با واکنش روابط عمومی شبکه سه روبرو شد. روابط عمومی شبکه سه گفت که برای ساخت هرقسمت از این برنامه 22میلیون و 500 هزار تومان پرداخت شده که سهم رشیدپور از آن تنها یک میلیون تومان است. آیا این رقم را باید باور کرد؟

مقدم پور دراین باره می گوید: طبیعتا برنامه زنده، برآورد هزینه پایین تری نسبت به برنامه فراوریی دارد. یکی از دلایلی که خیلی از شبکه ها به سمت برنامه زنده رفتند همین داستان بود. تصویربرداری که سر آفیش برنامه زنده می آید از نیروهای موظفی سازمان است و شما به عنوان تهیه نماینده نباید هزینه ای پرداخت کنید. عوامل دیگری همانند مدیرصحنه، منشی صحنه، ناظر پخش، کارگردان تلویزیونی، همه به صورت موظفی از سازمان تامین می شوند و طبیعتا برآورد بالایی در برنامه زنده نخواهید داشت. شاید آیتم هایی که فراوری می شود یا جوایزی که داده می شود باعث شود هزینه ها بالا برود و اینها قابل ارزیابی است. باید ببینید در پکیج برنامه چه اتفاقی افتاده که به رقم 22میلیون رسیدید. در ضمن رشیدپور طبیعتا دستمزد بالایی می خواهد. در همان برنامه خودشان تهیه نماینده بوده و این رقم هم اضافه می شود.

فرحانی هم می گوید: درهرصورت قرارداد رضا رشیدپور مشخص است. محل استودیویی که ایشان داشتند، اجاره است. الان در اطراف تهران سوله زیر 60-50 تومان نیست. رشیدپور در مرکز تهران فیلمبرداری می کرد و قیمت ها بالاتر است. چیزی برای خودش باقی نمی ماند. ما الان کار فراوری می کنیم و می دانیم 20 تومان و 40 تومان شوخی است. پول زیادی نیست. از فرحانی رقمی که برای فراوری هر قسمت از برنامه هزاردستان دریافت می نماید را پرسیدیم که به عدد 40میلیون تومان اشاره نمود.

منبع: فرهیختگان