سبقت دارا سوم از دارا دوم؟ - شارژ 10

دنیای اقتصاد در ادامه نوشت: حاشیه های پررنگ تر از متن پیرامون عرضه دارادوم که بعد ها به پالایش یکم تغییر نام داد و همچنین ریزش شاخص کل بورس، شایعه هایی مبنی بر عدم عرضه سومین صندوق های ETF دولتی که پیش تر وعده داده شده بود- شامل چهار سهم شرکت ملی مس، فولاد مبارکه اصفهان، ایران خودرو و سایپا - شکل داد.

به ویژه آنکه به تازگی فرهاد دژپسند، وزیر امور مالی و دارایی از عرضه باقیمانده سهام دولت در بانک ها خبر داده و گفته است باقیمانده سهام دولت در بانک های ملت، تجارت و صادرات را در قالب دارا سوم به بورس عرضه می کنیم. از این رو این ابهام به وجود آمده است که عرضه سهام خودرویی ها و فلزی ها در قالب صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در بورس منتفی شده است و دارا سوم باقیمانده سهام بانک ها و شرکت های بیمه ای است که در قالب ETF اول عرضه شده بودند.

در این میان مدیر روابط عمومی سازمان خصوصی سازی تاکید کرد که عرضه سهام خودرویی -فلزی منتفی نشده و این صندوق تحت قالب دارا دوم قطعا سرانجام سال عرضه خواهد شد. به نظر می رسد بهبود اوضاع سهام بانکی انگیزه اصلی دولت برای پیش دریافت عرضه دارا سوم نسبت به دارا دوم است.

مروری بر دو ETF عرضه شده

مطابق قانون بودجه سال جاری و تبصره 2 قانون و مصوبه هیات وزیران، تاسیس سه صندوق سرمایه گذاری معامله پذیر یا ETF برای سال جاری به وزارت امور مالی و دارایی و سازمان خصوصی سازی تکلیف شده است. صندوق اول یا همان دارا یکم شامل ترکیبی از سهام بانک ها و بیمه ها شامل بانک های صادرات، ملت و تجارت و بیمه های البرز و اتکایی امین بود که در خرداد سال جاری پذیره نویسی و عرضه شد.

بر اساس اعلام وزارت اقتصاد، بیش از سه میلیون و 481هزار نفر با سرمایه گذاری بیش از 5886 میلیارد تومان از آحاد مردم در پذیره نویسی واحد های سرمایه گذاری مالی یکم مشارکت کردند که با توجه به ارزش 16 هزار میلیارد تومانی، حدود 37 درصد از کل این واحد ها به فروش رفت و سهام باقیمانده در این دو بخش قرار است مجدد در قالب صندوق ETF این بار در نماد دارا سوم به عموم عرضه شود.

صندوق دوم موسوم به صندوق پالایشی یکم مرکب از سهام چهار پالایشگاه تبریز، بندرعباس، تهران و اصفهان بود که اختلاف وزارت اقتصاد و نفت بر سر مدیریت این صندوق ها حاشیه هایی به دنبال داشت که برخی تحلیلگران و کارشناسان شروع ریزش بازار و سلب اعتماد مردم نسبت به سرمایه گذاری در بورس را در همین اختلاف می دانند. این صندوق نهایتا عرضه شد و از مجموع 60 هزار میلیارد تومان صندوق پالایش، 13 هزار میلیارد تومان از این واحد ها (معادل 21 درصد) به فروش رسید.

دارادوم از آن خودرویی-فلزی ها

صندوق سوم همان طور که پیش تر وعده داده شده بود از آن باقیمانده سهام دولت در دو گروه خودرو و فلزات اساسی بوده و شرکت های ملی مس، فولاد مبارکه اصفهان، ایران خودرو و سایپا را شامل می شود که با توجه به نامگذاری پالایش برای سهام پالایشگاهی، نماد دارا دوم را به خود اختصاص می دهد. این صندوق طبق اعلام قبلی قرار بود در سه ماه سوم سال جاری پذیره نویسی آن انجام شود. یعنی طبق قانون بودجه سال 99 صندوق سرمایه گذاری سوم قابل معامله در بورس باید تا قبل از شروع فصل زمستان عرضه شود.

با اظهارات وزیر امور مالی و دارایی مبنی بر عرضه باقیمانده سهام بانک ها و بیمه ها در قالب دارا سوم این ابهام به وجود آمد که آیا دیگر سهام گروه خودرویی ها و فلزی ها عرضه نخواهد شد؟ و اگر قرار است عرضه شوند، در چه قالبی و چه زمانی روی خواهند داد؟ در این میان بررسی ها نشان می دهد عرضه صندوق مزبور منتفی نشده و شاید دارا دوم دیرتر از دارا سوم به صاحبان سرمایه عرضه شود.

پیش از این علی ربیعی، سخنگوی دولت و عباس معمارنژاد، معاون وزیر اقتصاد و دارایی اعلام کرده بودند که مرحله سوم واگذاری ETF از طریق صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس، باقیمانده سهام دولت در ایران خودرو، سایپا، فولادمبارکه و شرکت ملی صنایع مس است که طبق برنامه ریزی اجرا شده باید در 6 ماهه دوم سال 1399 انجام شود. محسن غفوری، مدیر روابط عمومی سازمان خصوصی سازی نیز این موضوع را تایید می کند و می گوید ارائه سهام شرکت های خودرویی و فلزی در قالب ETF سوم قطعی است و منتفی نشده.

وی درباره زمان عرضه دارا دوم این گونه توضیح می دهد: صحبتی که قبلا برای عرضه سهام این شرکت شده اواخر سه ماهه سوم سال یا دی ماه بود که البته بعید به نظر می رسد اکنون به دی ماه برسد چرا که وزارت صمت باید صندوق آن را تشکیل دهد، اما تشکیل این صندوق هنوز کار دارد.

غفوری در همین حال تاکید می کند: البته تکلیف عرضه مشخص است و طبق قانون هم صندوق ها باید تا سرانجام سال عرضه شوند، ولی زمان دقیق عرضه دارا دوم که شامل گروه های فلزی و خودرویی است، مشخص نشده است.

وی همچنین گفت: بخشی از سهام شرکت های خودرویی به دلیل وام هایی که گرفته اند، در وثیقه بانک هاست و باید آن را آزاد کنند تا بتوانند در بورس عرضه شوند. ابوالقاسم شمسی جامخانه، معاون سازمان خصوصی سازی نیز پیش از این گفته بود که سهام برخی از شرکت هایی که قرار است در قالب صندوق سوم در بورس عرضه شوند، در وثیقه بانک ها قرار گرفته است؛ از این رو باید مکاتباتی با وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای جایگزینی وثایق موردنظر انجام شود.

غفوری نسبت به اینکه شرکت های خودرویی توانسته اند سهام خود را آزاد کنند یا خیر اظهار بی اطلاعی می کند. بنابر آنچه از اظهارات مدیر روابط عمومی سازمان خصوصی سازی برمی آید دارا دوم شامل سهام همان شرکت هایی است که از ابتدا در قانون تعریف شده بود؛ یعنی چهار سهم شرکت ملی مس، فولاد مبارکه اصفهان، ایران خودرو و سایپا.

از آنجا که صندوق شرکت های پالایشگاهی، پالایشی یکم نام گرفت، باقیمانده سهام شرکت های بیمه ای و بانکی که وزیر اقتصاد از عرضه آنان خبر داده است، دارا سوم خوانده می شوند که البته هنوز زمان عرضه آن مشخص نیست و تنها فرهاد دژپسند به بیان خبر کلی اکتفا کرده و سازمان خصوصی سازی هنوز جزئیات عرضه این صندوق را رسانه ای نکرده است؛ بنابراین ترتیب عرضه صندوق ETF دولتی به صورت دارایکم: سهام بانکی، پالایشی یکم: سهام پالایشی، دارادوم: سهام خودرویی-فلزی و داراسوم: باقیمانده سهام بانکی خواهد شد.

با وجود آنکه عرضه ETF های دولتی وعده داده شده منتفی نشده، اما عدم شفاف سازی و عرضه آنان در زمان مقرر خود منجر به ایجاد نگرانی بین سهامداران می شود. به ویژه با اتفاقاتی که با جنجال های پیرامون عرضه صندوق پالایشی یکم به وجود آمد ممکن است عدم شفاف سازی درباره دارا دوم و دارا سوم نیز کلیت بازار را تحت تاثیر قرار دهد و موجب از بین رفتن باقیمانده اعتماد سهامداران شود.

مزیت صندوق های قابل معامله

با توجه به اجرای نخستین دوره از طرح مزبور بسیاری از مردم از طریق صندوق های سرمایه گذاری، سهامدار شرکت های دولتی شده اند و دولت نیز از ترکیب سهامداری شرکت ها خارج خواهد شد. مزیت صندوق های سرمایه گذاری برای مردم این است که اولا مدیریت این صندوق ها برعهده متخصصان حرفه ای است و دوم اینکه واحد های این صندوق ها خود نوعی سبد سهام است که ریسک سرمایه گذاری در بورس را کاهش می دهد. به نظر می رسد با اجرای این موضوع بازار سرمایه ایران نیز به معیار های جهانی که ورود غیرمستقیم افراد به بازار سرمایه است، نزدیک شود.

آمار ها نشان می دهد در بورس های پیشرفته حدود 80درصد از دارایی افراد از طریق صندوق های سرمایه گذاری وارد بازار شده و خودشان به طور مستقیم خرید و فروش نمی کنند. در ایران، اما سهم اندکی از سرمایه گذاری ها به صورت غیرمستقیم انجام می شود و عموم صاحبان نقدینگی سرمایه خود را به شکل مستقیم وارد بازار سرمایه کرده اند که این مهم سبب غیرتحلیلی شدن جریان معاملات و غلبه رفتار های توده وار بر فرایند بازار شده است.