دو استاد مسلم بازیگری: رابرت دنیرو و آل پاچینو؛ از Heat تا قتل عادلانه - شارژ 10

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید.

Heat را هرکسی از ظن و نگرش خود به فیلم، مخمصه، هیجان، برخورد و…ترجمه کرد و جالب این جاست که این فیلم به یاد ماندنی دارای تمام این ها بود ولی در واقع در هیچ یک به طور کامل نمی گنجید.

اما نکته یی که در این جا باعث شد علاقه مندان سینما به ویژه کسانی که از مدیوم سینما به مدیوم شخصیت های دنیرو و آل پاچینو رسیده اند به یاد Heat بیفتد، ساخت فیلم ẓRighteous KillẒ در سال 2008 است؛ فیلمی که دست کم از دو بابت می تواند واقعا شبیه رودررویی دو بازیگر سرشناس هالیوودی بعد از 31 سال با یکدیگر باشد:

اولا این فیلم هم دارای نام های قتل منصفانه یا قتل عادلانه یا حتی کشتن عادلانه است ولی این تنافر معنایی با ماجرای تفاسیر مختلفی که از Heat شد بسیار تفاوت دارد، چرا که قتل عادلانه اگر منصفانه به آن نگاه کنیم به هیچ وجه فیلم قابل تأملی نیست.

در ثانی هرچند که رابرت دنیرو و آل پاچینو در این فیلم حضور دارند ولی این اتفاق حرفه یی نیست و به زبان صریح تر، یک فرصت قدردانی و درک حضور رابرت دنیرو است که از اکتبر 3002 با سرطان پروستات دست به گریبان شده است.

به هر ترتیب با گذشت این 13 سال از ساخت فیلم Heat تا اکران قتل عادلانه، سیر نزولی عرضهٔ فیلم های تریلر پلیسی بسیار ملموس است.

با نگاهی دقیق می توان فهمید پاشنهٔ آشیل فیلم قتل عادلانه، فیلمنامهٔ آن است که به صورتی عجیب و باورنکردنی، ضعیف و سهل انگارانه است. شاید تکنیکی ترین کارگردانان هم به مدد همهٔ توانایی های بصری سینمای هالیوود نتوانند از دل سکانس های نامربوط و دیالوگ های نامفهوم این فیلم، اثری قابل تأمل خلق نمایند.

رویکرد فیلمنامه و سرسپردگی آن و توجه بیش از اندازه اش به فیلم Heat، آن چنان است که به صورتی بسیار کمدی و مشمئزنماینده،

گام معلق سینمای پلیسی: رابرت دنیرو و آل پاچینو؛ از Heat تا قتل عادلانه

سکانس انتهای فیلم با دوئل آل پاچینو و رابرت دنیرو روبرو می گردد؛ دوئلی که پیروز آن تماشاگر فهیمی است که برای زدودن تلخی شکست اقبال فیلم قتل عادلانه، دوباره پس از سال ها فیلم Heat را به تماشا می نشیند.

کارگردان فیلم قتل عادلانه که جان آونت نام دارد واقعا نمی داند با فضاهای کمدی ایجادشده در فیلمنامه و چهرهٔ دنیرو چه بکند؛ هرچند فیلمنامه روی کاغذ، واقعا نمی تواند صفت خوب یا دست کم ممتنع را یدک بکشد و هرچند که او روی صحنه سازی و نماها، نکات تأمل برانگیزی را قید نموده و حتی در نام گذاری شخصیت های دنیرو (Turk ) و آل پاچینو (Rooster) شوخی معناداری نموده است. Turk بوقلمون است و Rooster خروس! نکتهٔ جالب در برخوردهای داستانک های فیلم این است که آکنده از شخصیت های منفی بوده و تجمع بدها باعث می گردد که بیننده، محکوم به انتخاب گردد؛ انتخابی که همواره گریبان گیر تماشاگرانی است که در زندگی روزمره هم بین بد و بدتر، بد را می پسندند.

گرچه در فیلم Heat، هر دو هنرمند در تنگنای یک واقعیت تلخ اجتماعی و بسیار گزنده همدیگر را از پای درمی آورند و دست دردست یکدیگر جان می بازند اما در فیلم قتل عادلانه، کارآگاه روستر آگاهانه سینه را آماج گلولهٔ همکار دیگرش قرار می دهد؛ گلوله یی که پیش از هدف قرار دادن سینهٔ کارآگاه روستر، به قلب متن فیلمنامه اصابت و آخرین امیدها برای تخفیف سهل انگاری آن را تبدیل به یأس می نماید. در واقع نکتهٔ قوت فیلمنامه، قاعدهٔ همسانی دو شخصیت تورک و روستر است. این دو قربانی اصلی پرونده های پلیسی شهر بزرگ نیویورک هستند؛ دو کارآگاهی که در سیاهی ژرفناک واقعیت های تلخ اجتماع گرفتارند و جالب این جاست که شخصیت دیگری در این فیلم نام عنکبوت (Spider) را یدک می کشد. هرچند از همان لحظات اول فیلم، فلاش بک های اعترافات تورک به ظاهر از تعلیق فیلم می کاهد و بیننده داستان را لورفته می داند اما در چند سکانس آخر درمی یابیم که همهٔ آن اعترافات، بازگویی لحظه به لحظه، اعترافات روستر است که در آخرین دقایق زندگی اش به تورک دیکته نموده است. این مورد هم اوج تأکید یک روح در دو بدن این دو مأمور پلیس است، اما همهٔ این نمادهای فلسفی در قالب کلیت از هم گسیختهٔ فیلمنامه، کمرنگ می گردد و متأسفانه پس از انتها فیلم، احساس خوشی به بیننده دست نمی دهد. صرف نظر از همهٔ موارد تکنیکی و منطقی داستان، قضیهٔ انتخاب دو بازیگر در آستانهٔ 06 سالگی، چابکی و شیطنت های این دو کارآگاه را از لحاظ منطقی خدشه دار می نماید. چروک های صورت هر دو بازیگر و وزن بالای دنیرو، به باورپذیری این که این دو کارآگاه فرز و چالاک هستند بسیار لطمه می زند.

رابرت دنیرو

رابرت دینرو یا رابرت ماریو دی نیرو جونیور در هالیوود و بین دوستان به خاطر ضعف بدنی و چهرهٔ رنگ پریده به بابی میلک مشهور بود. در حال حاضر هم او را بابی صدا می زنند. هرچند در نیویورک متولد شده است، خیلی ها او را ایتالیایی می دانند. او در این باره گفته است: من ایتالیا را دوست دارم و پیوند عمیقی بین من و ریشه های ایتالیایی ام وجود دارد. به رغم نظر بسیاری، بازی تأمل برانگیز دنیرو نتیجهٔ دید منحصر به فردش به زندگی و بازیگری است تا حرفه یی بازی کردن. او دربارهٔ زندگی استراحت و رفاه می گوید: تو زمانی که بمیری وقت برای استراحت به اندازهٔ کافی خواهی داشت و در جای دیگر دربارهٔ بازیگری گفته است: مهم نیست که احساسات خود را نشان می دهیم. مردم همه در حال پوشاندن احساسات خود در زندگی روزمره هستند، خب در نتیجه نشان دادن این احساسات در زمان بازیگری کار سختی نیست. چنین نگاهی، مطمئنا انرژی زیادی را به بار می آورد و باعث اتفاقی در سینما می گردد به نام رابرت دنیرو!

خبرهای آینده از دنیرو

رابرت دنیرو فیلم فرانکی ماشین به کارگردانی دیوید لوین را برای سال 0102 در برنامهٔ آیندهٔ خود گنجانده است. هم چنین او در فیلم اقتباسی کوچهٔ رؤیاها در سال 9002، در کنار اندی گارسیا به کارگردانی رایموند دی فلتیا بازی خواهد نمود. این فیلم که براساس کتابی به همین نام به قلم هایاتو موروکامی نوشته شده است، دربارهٔ زندگی واقعی یک گانگستر آمریکاییژاپنی است. فیلم کمدی همه خوب اند در سال 9002 و دقیقا چه اتفاقی افتاد در سال 8002 با کارگردانی باری لوینسون از دیگر فعالیت های این روزهای دنیرو است؛ فیلمی که به خاطر فضاسازی دنیای پشت صحنهٔ سینما و با بهره گیری از شخصیت هایی نظیر خوانندهٔ بالیوودی، تولیدنمایندهٔ هالیوودی، بروس ویلیس، تماشاگر جایزهٔ گرمی، تماشاگر جایزهٔ کن و شون پن در نقش خودش، بیش تر به یک مراسم قدرانی شبیه است تا فیلمی نامتعارف. جالب این جاست که کارگردان فیلم Heat، نسخهٔ ویدیو گیم این فیلم به یاد ماندنی را طراحی نموده است. این اتفاق، بازگشتی تمام عیار به یاد و خاطرهٔ فیلم دنیرو است؛ بازگشتی دلجویانه که همان طور که گفته شد، می تواند دلیل اصلی رودررویی این دو بازیگر هالیوودی در فیلم قتل عادلانه باشد.

آل پاچینو

آل پاچینو و قرار است در سال آینده فیلمی از او ببینیم به نام داستان سئورال، که در آن نقش سالوادور را بازی می نماید، در سال 0491 در نیویورک متولد شد. آلفردو جیمز پاچینو مشهور به سونی در بین رفقا و آل پاچینو در بین دوستداران سینما، یکی از معدود بازیگران هالیوودی است که تاکنون ازدواج ننموده است. بازی های زیرپوستی و انفجارهای احساسی اش مدیون تاریخچهٔ تئاتری زندگی اوست. او مدت زیادی در کمپانی دیوید ویلر در بوستون، در تئاتر ریچارد سوم نقش آفرینی می کرد. این فعالیت های نمایشی از 2791 تا 9791 چنان در نوع بازی اش تأثیر گذاشت که به او در رسیدن به یک سبک در عرصهٔ بازیگری سینما یاری رساند. او در همان زمان که با بعد از ظهر سگی به شهرت بیش ازپیش رسید، پیشنهاد بازی در فیلم های صاحب نامی را رد کرد. کرامرعلیه کرامر، متولد 41 جولای، اینک آخرالزمان، جنگ ستارگان و چند فیلم مطرح دیگر از جمله مواردی است که او با غرور پا در حلقهٔ بازیگران آن نگذاشت.

جملهٔ جالبی که از او نقل می گردد این که: مشکل من این است که برای بیان خودم برای شما، نیازمند این هستم که شما 05 سال با من باشید تا احساس من را درک کنید و بفهمید من چه می گویم.

همان گونه که اشاره شد او سال آینده با نقش آفرینی شخصیت سالوادور دالی هنرمند معروف سوررئال، مطمئنا چشم ها را به خود معطوف خواهد نمود. هرچند زمانی که از او پرسیده شد که چه نقش رومانتیکی را دوست دارد بازی کند، گفته بود: من نقش پابلو پیکاسو را دوست دارم. او ساعت ها بدون حرکت پشت یک پارچهٔ خشک و خالی می نشست و شاید 21 ساعت این حالت طول می کشید. این خیره شدن به بوم نقاشی برای امید بود و در نوع خودش رومانتیک است.

هم چنین او دربارهٔ ایتالیایی بودنش می گوید: در آمریکا بیش تر کسانی که ایتالیایی هستند در واقع نیمه ایتالیایی هستند، اما این در خصوص من صدق نمی نماید. من بیش تر سیسیلی هستم و کمی هم از خصلت های اهالی ناپل در خون من است.

قتل عادلانه از زاویه یی دیگر

آغاز فیلم قتل عادلانه، ضرب آهنگ سریعی دارد. صحنه های تیراندازی و عنوان بندی فیلم و پرسش و پاسخ های نامفهوم تورک و روستر باهم، متأسفانه هیچ ارتباط مؤثری برای بیان کلیت فیلم ایجاد نمی نماید. نشانه روی سیبل ها و تمرین تیراندازی این دو کارآگاه، فقط تأکید ملالت بار دوستی آن ها و مهارت در تیراندازی است و نه چیز دیگر. این صحنه برای آغاز یک فیلم که در چند سکانس نشان داده است که می خواسته

به گونه های فلسفی، کمدی و حتی رومانتیک سرک بکشد، آغازی دلسردنماینده است.

این که قاتل قتل های زنجیره یی طبع شعر دارد و روی هر جسد شعری به یادگار می گذارد، هیچ امتیازی ندارد و تنها شاید در برابر همهٔ ضعف های فیلمنامه و تدوین فیلم، نکته یی تسکین دهنده باشد.

راسکالنیکوف در رمان جنایت و مکافات داستایوفسکی که شخصیت دانشجویی قاتل است، پیش از دو قتلی که انجام می دهد در یک یادداشت مطبوعاتی می گوید: در زندگی دو نوع انسان وجود دارد؛ انسان عادی و غیرعادی. انسان های غیرعادی برای نجات انسانیت می توانند خونریزی نمایند. هرچند که راسکالنیکوف، شخصیتی از جامعهٔ کمونیست پرور روسیه است و پیش از قتل، یادداشت می نویسد و با روستر فیلم قتل عادلانه که پس از کشتن، طبع شعرش شکوفا می گردد متفاوت است و هرچند که او دانشجویی است از متن اجتماع آمده و روستر متعلق به متن فرودست جامعه نیست و فردی لیبرالیست است، باز هم نتیجه یی یکسان عاید مخاطب می گردد. برای ایجاد نظم باید با آنارشی به یاری قانون رفت و این سوغات عجیب و غریبی از بین تمامیت پیغام های هر دو اثر است.

صرف نظر از بحث تطبیقی فیلم قتل عادلانه با کتاب جنایت و مکافات، حضور یک خوانندهٔ رپ در فیلم، بدون بهره گیری از امکانات خوانندگی او و شاید تنها برای مقاصد تجاری فیلم، بسیار به سیر منطقی داستان لطمه زده است.

05 سنت

کورتیز جمیز جکسون سوم(!) یا 05 سنت خوانندهٔ سیاهپوست رپی است که از ابتدای سال 0002، جای خود را به عنوان یک خوانندهٔ عصیانگر در متن ترانه ها و ویژگی شخصیتی اش، در بین دیگر خوانندگان رپ یعنی امینم و دکتر دی باز نموده است. او نه سیگار می کشد و نه الکل می نوشد، خانواده مدار است و پسرش مارکوئیز را 52 سنت نامیده است، همهٔ این عوامل باعث شده موفقیت و جلوهٔ بیش تری نسبت به دیگران داشته باشد. حضور او در چند سکانس محدود از فیلم قتل عادلانه، یاری شایان توجهی به فروش فیلم نموده است. از طرف دیگر، هجوم واژگان بی نظم و ترتیب ترانه های رپ که حضور فیزیکی او را به ذهن تماشاگر متبادر می نماید با شعرهای بامعنایی که روی جسد مقتولان از سوی قاتل رها می گردد، تعادلی ادبی در فیلم ایجاد می نماید.

شاید برای اهمیت حضور 05 سنت در این فیلم گفتن چند خصوصیت او جالب توجه باشد.

آلبوم ثروتی به دست بیاور یا مرگ را تجربه کن او با فروش 009 هزار سی دی در اولین هفتهٔ عرضهٔ آن، همه را متعجب کرد.

پخش غیرقانونی و وسیع آلبوم قدرت دلار او باعث شد کمپانی کلمبیا از پخش آن صرف نظر کند.

در سال 7002، مجلهٔ فوبز تخمین زد که درآمد او در هر سال در حدود 33 میلیون است.

به هرحال و با همهٔ این اوصاف، با توجه به این که فیلم قتل عادلانه هفتمین کار سینمایی جان آونت است می توان به آیندهٔ کاری او خوشحال بود، البته اگر او نیز شاخص های سینمایی تری برای ساخت فیلم اختیار کند.

آثار دیگر

دنیا دوم با فیلمنامه یی از اسکات کینگ که یک تریلر جنایی است و من می کشم با فیلمنامه یی از دیویده فراریرو براساس رمانی از جورجیو فلاتی، از آثاری است که جان آونت در دست ساخت دارد. دنیا دوم تا چند ماه دیگر به بازار خواهد آمد، اما فیلم من می کشم قرار است سال 1102 در کشور ایتالیا اکران گردد.

چند دیالوگ

هرچند فیلم قتل عادلانه استخوان بندی محکمی ندارد، ولی یادآوری چند جمله از این فیلم خالی از لطف نیست.

تورک: بیش تر افراد به پلاک پلیس احترام می ذارن؛ اما همهٔ مردم برای اسلحه احترام زیادی قایل ان.

روستر خطاب به تورک: اون آدم، باز هم مرتکب قتل می شه؛ تو می دونی و منم می دونم.

در بخشی از فیلم تورک جمله یی را از متن پدرخوانندهٔ 3 می گوید. تورک: همواره وقتی من فکر می کنم داخل قضایا نیستم، منو هل می دن تو جریان.

نکتهٔ آخر

اگر در فیلم دقیق بشوید، روی دیوار دفتر پلیس پوستری از فیلم اثر پروانه یی که با نام اصلی ẓThe Butterfly EffectẒ و در سال 4002 ساخته شده است را خواهید دید. با توجه به مضمون فیلم تخیلی اثر پروانه یی که بازگشت به ابتدای یک داستان زندگی و امکان تغییر سرنوشت را درمی نوردید، می توان این گونه برداشت کرد که داستان همبازی شدن دنیرو و آل پاچینو در فیلم Heat می توانست به صورت سکانس آخر فیلم قتل عادلانه انتها پذیرد*

منبع: نقد سینما , دی 1387 شماره 61