اختلال شخصیت پارانوئید؛ علل، علائم و درمان - شارژ 10

خبرنگاران | سرویس روانشناسی - شاید پدربزرگ یا مادربزرگ تنهایی را به یاد بیاورید که همواره به هرکسی که از کنار خانه اش عبور می کرد، مشکوک بود. او دائما از پنجره بیرون را نگاه می کرد و به هر کسی که از آنجا می گذشت خیره می شد. اگر آنها کسی را می دیدند که کمی غیرعادی رفتار می کرد، تصورات وحشتناکی به ذهنشان هجوم آورده و به سرعت مضطرب و دچار هراس بی دلیل می شدند. شاید امروز نیز بین دوستان یا خویشاوندان خود کسی را بشناسید که همواره به تصمیمات، اعمال و انگیزه های دیگران با سوءظن و بی اعتمادی نگاه می نماید. اما آیا می دانستید همواره مشکوک بودن به دیگران می تواند نشانه ای از یک اختلال روانی باشد؟ در واقع این افراد احتمالا از یک بیماری روحی رنج می برند که با عنوان اختلال شخصیت پارانوئید شناخته می گردد.

اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟

افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانویید (PPD (Paranoid personality disorder تقریبا همواره به دیگران مشکوک هستند و ممکن است روش های عجیب و غریبی از تفکر و رفتار را نشان دهند.

کاملا طبیعی است که بعضی مواقع در زندگی اتفاقاتی رخ دهد که باعث گردد، شما مشکوک (و یا حتی پارانویید) شوید، اما افرادی که از اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) رنج می برند، خیلی بیش از بقیه نسبت به دنیا و اتفاقات حالت دفاعی گرفته و به سادگی به معترض های دائمی، افراد اهل جدل و حتی متخاصم تبدیل می شوند. رفتارهای خشونت آمیز آنها باعث می گردد تا به افرادی سرد و تنها تبدیل شوند. شاید بتوانید تصور کنید (یا خودتان تجربه نموده باشید) که این افراد کلا تمایل چندانی به نگه داشتن روابط دوستی ندارند.

به عبارت دقیق تر معینه اصلی افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید شکاکیت و بی اعتمادی مداوم به دیگران است و از نظر آنان این دیگران هستند که مسئول ایجاد احساس بدگمانی در آنان شده اند و همین بدگمانی آنان را به افرادی متخاصم، تحریک پذیر و خشمگین تبدیل نموده است. کسانی که مدام در پی جمع آوری مدارکی دال بر عدم رعایت قانون توسط دیگران هستند، افرادی که همواره به همسر خود شک نموده و سوءظن دارند و افراد متعصب و جزم اندیش که اهل جدل و دعوا هستند، از جمله افرادی هستند که احتمال زیادی دارد دچار اختلال شخصیت پارانوئید یا PPD باشند.

ممکن است تعجب کنید، اما 0.5 ٪ - 2.5 ٪ جمعیت عمومی مبتلا به PPD هستند. این اختلال در مردان بیشتر از زنان دیده می گردد.

علل ایجاد اختلال شخصیت پارانویید

تأثیر خانواده و آسیب های دوران کودکی یکی از علل بالقوه PPD است.

در حال حاضر محققان بهداشت روانی نتوانسته اند علت دقیق این اختلال را معین نمایند. با این حال، آنها معتقدند که ترکیبی از عوامل زیست محیطی و بیولوژیکی می تواند به آغاز اختلال شخصیت پارانوئید منجر گردد. به عنوان مثال، PPD بیشتر محتمل است در خانواده هایی دیده گردد که سابقه اختلالات هذیانی و اسکیزوفرنی دارند. آسیب دوران کودکی یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در ابتلا به PPD است. تحقیر شدن در خانه و خشونت والدین مخصوصا اگر افراطی و بی دلیل باشد می تواند زمینه ساز ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید گردد.

از آنجا که محققان قادر به معین علت خاصی برای PPD نیستند، محتمل است که علت ابتلا به این اختلال به چندین عامل درهم آمیخته بازگردد. هرچند علل ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید کاملا شناخته شده نیست، اما آنچه اهمیت دارد این است که بتوانیم افراد مبتلا به این اختلال را شناسایی کنیم.

نشانه های اختلال شخصیت پارانوئید

بعضی از نشانه های رایج اختلال شخصیت پارانوئید عبارتند از:

• شک و بدگمانی
• کناره گیری و تنهایی
• تصویر خود ضعیف
• سوء ظن بی وقفه
• انزوای اجتماعی
• ناتوانی در همکاری
• انتظار آنها مورد سوء استفاده قرار خواهند گرفت.
• حساسیت به انتقاد
• داشتن رفتار دفاعی و خصمانه

افراد با اختلال شخصیت پارانوئید مدام در کوشش برای کسب خودکفایی هستند. همانطور که قبلا ذکر شد، آنان به علت اجتناب از نزدیکی با دیگران، به عنوان افرادی با شخصیت سرد شناخته می شوند. حتی اگر قابل اعتماد بودن کسی برای آنان اثبات گردد باز هم ترس آنان از اینکه ممکن است مورد سو استفاده دیگران قرار بگیرند باعث می گردد نتوانند کاملا به وی اعتماد نمایند. آنان حتی از گفتار و رفتارهای عادی دیگران برداشت غلط نموده و نوعی رنجیدگی بی دلیل را در خود پرورش می دهند.

اینگونه افراد نمی توانند احساس منفی خود به دیگران را بپذیرند و بیشتر تحت تاثیر مکانیسم دفاعی فرافکنی هستند. یعنی افکاری که خودشان نسبت به دیگران دارند و برایشان قابل قبول نیست را به دیگران نسبت می دهند. آنان از لحاظ عاطفی نیز خود را محدود نموده و به نظر می آید افرادی بی احساس باشند. در عین حال از اینکه همواره منطقی فکر می نمایند به خود می بالند (در واقعیت اتفاقا افکار آنان غیر منطقی است). اما گفتنی است که مانند اختلالات روان پریشی ارتباط خود با واقعیت را از دست نمی دهند.

بیشتر بدانید: فرافکنی چیست؟ (رفتارهای روزانه که از آنها غافلیم)

درمان اختلال شخصیت پارانوئید

به طور کلی درمان اختلالات شخصیتی سخت و زمان بر است اما بله، می گردد به افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید یاری کرد.

اگر کسی را می شناسید که از PPD رنج می برد (شاید حتی خودتان)، پس راهکارهای ارائه شده در زیر را مورد توجه قرار دهید.

• بیشتر درباره این اختلال بدانید. اینترنت می تواند یک ابزار قدرتمند باشد. افراد مبتلا به PPD که مایل به یاری به مشکلاتشان هستند، می توانند با یاری منابع آنلاین و یا کتاب های خودآموز، اطلاعات خود در زمینه این بیماری را افزایش داده و راه های بیشتری برای یاری به خود بیاموزند.
• به یک درمانگر حرفه ای اعتماد کنید. روان درمانی موثرترین درمان برای این اختلال است. برای انجام این کار، بیمار مبتلا به PPD باید بر سوءظن خود به پزشکان و متخصصان بهداشت روانی غلبه کند. تنها در این صورت است که درمانگر می تواند با علائم بیماری مقابله نموده و آنها را کاهش دهد.

در روان درمانی برای درمان اختلال شخصیت پارانوئید ایجاد و حفظ اعتماد بین بیمار و درمانگر سخت بوده و از آنجا که افراد مبتلا به این اختلال اغلب در روابط بین فردی مشکل دارند، ضروری است درمانگر رفتاری حساب شده در پیش بگیرد. برای مثال صمیمیت زیاد یا دو پهلو حرف زدن می تواند بی اعتمادی را در این بیماران افزایش دهد. بیشتر افراد مبتلا به PPD احتیاجمند روان درمانی طولانی مدت و یا مادام العمر هستند.

• حمایت خانواده را جذب کنید. اگر چه، ممکن است آسیب های PPD از خانواده نشات گرفته باشد، باز هم افرادی که دوستشان دارید بهترین حمایت نماینده شما هستند. یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، ممکن است با مراقبت و توجه والدین یا خواهر و برادر خود، بتواند یک زندگی ارزشمند داشته باشد. به جای کوشش برای مبارزه با PPD به تنهایی، یک حمایت منظم از طرف اعضای خانواده می تواند تفاوت ارزشمند و قابل توجهی ایجاد کند.
• دارودرمانی را نیز در نظر بگیرید. در کنار روان درمانی، داروها می توانند به کاهش علائم مرتبط با PPD یاری نمایند. اضطراب، لجاجت و افسردگی و علائمی که ممکن است در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد نموده باشد، مواردی هستند که احتیاج به تجویز دارو دارند. داروهای اعطا شده ممکن است شامل داروهای ضد افسردگی و ضدروانپریشی باشد. برای برطرف اضطراب های شدید بیماران اغلب از داروهای ضداضطرابی مثل دیازپام استفاده می گردد. اما در شرایطی که بیمار دچار آشفتگی و پریشانی زیاد بوده و یا دچار توهم و افکار نیمه هذیانی شده باشد، داروهای روانپریشی مانند تیوریدازین یا هالوپریدول برای وی تجویز می گردد. استفاده از داروهایی که شرایط خاصی باعث تجویز آنها شده اند موقتی و کوتاه مدت است. به طور کلی در درمان اختلال شخصیت پارانوئید استفاده از دارو توصیه نمی گردد چرا که ممکن است سوءظن را در بیمار افزایش دهد. همچنین نتایج مثبت زیادی در دارودرمانی مشاهده نشده است.

اختلال شخصیت پارانوئید می تواند یک شرایط ناتوان نماینده ایجاد نموده و باعث انزوای فرد گردد. با این حال، اگر فرد مبتلا به این اختلال بتواند مشکل خود را تشخیص داده، آن را بپذیرد و برای تغییر اراده کند، اولین و مهمترین قدم را در جهت سلامت روانی خود برداشته است.

برگرفته از: wikipedia ، bazdeh ، lifehack