قلم؛ نخستین کافه کتاب روستایی کشور - شارژ 10

روستای زشک در امتداد جنوب شرقی رشته کوه بینالود و در سرچشمه دره شاندیز و حدودا در فاصله 20 کیلومتری از شهر مشهد قرار گرفته است. این بخش درواقع در شهر شاندیز و زیر نظر شهرستان طرقبه - شاندیز استان خراسان رضوی واقع شده است. بر اساس سرشماری که توسط مرکز آمار ایران در سال 1385 از روستای زشک در مشهد صورت گرفت، جمعیت این روستای زیبا و بسیار خوش آب و هوا حدود 2000 نفر اعلام شده است. البته درباره جمعیت این روستا نمی توان اظهار نظر قطعی انجام داد زیرا، جمعیت این روستا در فصل تابستان به دلیل آب و هوای بسیار مطبوعی که دارد، افزایش پیدا می نماید و به حدود 8000 نفر می رسد و در فصول سرد، جمعیت آن کمتر می گردد.

این منطقه درواقع برای دوچرخه سواران، طبیعت گردها و کوهنوردان جهت آشنایی است و برای مسافران و مجاوران که هم برای صرف ناهار به ویژه شیشلیک شاندیز به منطقه سر می زند، اما حالا با ابتکار آقای سلمان باروح کافه کتابی نیز در این منطقه راه اندازی شده است؛ نخستین کافه کتاب روستایی کشور.

از تزئینات ساختمانی کارم کشید به کتابفروشی!

در گذشته نه چندان دور رسم بر این بود تا پسران در کنار تحصیل کار نمایند و هنری را بیاموزند. سلمان باروح متولد 1334 که خانواده فرهنگی و اهل مطالعه داشت نیز در سن 12 سالگی تصمیم گرفت تا در یک کتابفروشی مشغول به کار گردد، حضور در مکانی که مملو از کتاب های مختلف بود او را وسوسه می کرد تا در اوقات استراحتش کتابی به دست بگیرد و مشغول مطالعه گردد، شب ها که به خانه بازمی گشت درباره کتاب هایی که خوانده بود، برای پدرش تعریف می کرد. تشویق های پدر و همراهی او علاقه سلمان به کارش را بیشتر می کرد.

سال ها گذشت و سلمان تصمیم گرفت تا کسب و کار خود را راه بیندازد، آن موقع گفته می شد که کار تزئینات ساختمانی درآمد خوبی دارد، به همین منظور مغازه ای در چهارراه دکترا مشهد ابتدا اجاره و سپس خریداری کرد و به این شغل مشغول شد اما با گذشت چند سال و دیدن کتابفروشی های این خیابان و آن محدوده برای او که از کودکی با کتاب عظیم شده بود نمی گذاشت تا عطش و علاقه خود به کتاب را خاموش کند بنابراین مغازه را از تزئینات ساختمانی به کتابفروشی تغییر داد و نام آن را قلم گذاشت.

اکنون 28 سال از زمانی که کتابفروشی قلم در مرکز فرهنگی شهر مشهد دایر شده است، می گذرد و با وجود تمام فراز و نشیب هایی که یک کتابفروش در شغل خود با آن روبرو است؛ آقای باروح هیچگاه از تصمیمی که گرفته احساس پشیمانی ننموده است؛ حتی امروز با افتخار از حرفه خود سخن می گوید: شاید کار فرهنگی درآمد زیادی به همراه نداشته باشد اما عشق و علاقه به این حرفه باعث می گردد تا نتوانید از این کار دست بکشید و کوشش خود را برای گسترش کارهای فرهنگی با تشویق سایر افراد جامعه و همچنین ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی انجام دهید.

فقط کتابفروشی؛ لوازم التحریر ممنوع

در کتابفروشی قلم که هر روز از ساعت 9:30 تا 13:30 و 17 تا 22 و روزهای تعطیل نیز تمام وقت پذیرای علاقمندان است، کتاب های بسیاری از حوزه ها اعم از فلسفه، تاریخ، روانشناسی، ادبیات، رمان، تربیتی و ... وجود دارد اما این مکان صرفا یک کتابفروشی است و با وجود مسائلی که در سال های اخیر کتابفروشان داشته اند، باروح هیچگاه تصمیم نگرفته تا با اضافه کردن لوازم التحریر بخواهد این مسائل را رفع کند و جبرانی برای کاهش فروش و درآمد خود داشته باشد.

وی عنوان می نماید: بسیاری از کتابفروشی ها به دلیل گرانی کاغذ و همچنین تورم موجود در جامعه که منجر به حذف خرید سبد فرهنگی مانند کتاب می گردد تصمیم گرفتند تا لوازم التحریر را در مغازه های خود جای دهند بعضی دیگر نیز با اضافه کردن عروسک های کوچک و تزئینات مختلف شکل و شمایل کتابفروشی خود را تغییر دادند؛ به طوری که در آنها کتاب به حاشیه رانده شد.

مدیر کتابفروشی قلم اضافه می نماید: مسائل برای من نیز وجود داشت اما با وجودی که بعضی از دوستان و آشنایان پیشنهاد فروش لوازم التحریر در مغازه را می دادند، هیچ وقت دلم رضایت نمی داد تا بخواهم کتابفروشی را با فروش سایر محصولات ترکیب کنم، به نظر من حال و هوای کتابفروشی به همان قفسه های کتابش و به مخاطبی است که با دیدن این فضا از نظر بصری نیز لذت می برد.

نخستین کتابفروشی روستایی کشور

باروح همیشه کوشش نموده با حمایت از افراد کتابخوان آنها را دعوت به مطالعه کند و در طی سال ها مخاطبان ثابتی نیز دارد. حالا که چهار ماهی از تصمیم عظیمی که گرفته می گذرد، او پا را از یک کتابفروشی فراتر گذاشته و در یکی از مناطق گردشگری اطراف مشهد به نام زشک کافه کتابی را هم دایر نموده است.

کافه کتاب قلم واقع در زشک، مکانی که بیشتر جنبه تفریحی دارد؛ فضای کوچکی که با چیدمان سنتی و نیمکت های چوبی کتاب های مختلف را در دسترس مخاطبان قرار می دهد تا با فراغ بال در کنار صرف یک نوشیدنی ساعتی را به مطالعه بپردازند.

باروح با اشاره به اینکه فضای این کافه کتاب 100 مترمربع است، عنوان می نماید: هدف اصلی من از برپایی این کافه کتاب در منطقه روستایی و گردشگری در ابتدا ایجاد مکانی بود که مخاطب بتواند راحت در فضایی به دور از دود و سر و صدای زندگی ماشینی به مطالعه بپردازد و در ادامه نیز می خواستم به نوعی نشان دهم که می توان در روستاها و مناطق گردشگری کشور که میزبان مسافران زیادی به ویژه در ایام تعطیلات هستند، کافه کتاب یا کتابفروشی دایر کرد.

کتاب در کشور ما غریب است

وی با تاکید بر اینکه متاسفانه کتاب در کشور ما بسیار غریب واقع شده است، اظهار می نماید: در سال های اخیر تیراژ کتاب های مختلف کاهش یافته و بسیاری از علاقمندان به مطالعه دیگر نمی توانند کتاب های مورد علاقه خود را خریداری نمایند؛ پس ما فعالان فرهنگی می توانیم با دایر کردن چنین مکان هایی هم برای ناشران و هم علاقمندان بستری برای فعالیت و مطالعه فراهم کنیم.

مدیر کافه کتاب قلم زشک از زمان دایر کردن این کافه به این روستا نقل مکان نموده و مدیریت کتابفروشی قلم در چهارراه دکترا را به پسرش سپرده است، او که به علاقمندان ساکن زشک کتاب به صورت رایگان امانت می دهد، عنوان می نماید: باید از سن کم مطالعه را به بچه ها خود بیاموزیم تا 20 سال بعد شاهد قشری باسواد نه تنها دانشگاهی بلکه مطلع به موضوعات مختلف با هدایت کتاب ها باشیم.

وی در سرانجام با اشاره به خاطره ای از برپایی این کافه یادآور می گردد: شاید مدت زمان زیادی از افتتاح این کافه کتاب نگذشته باشد اما در همین مدت کوتاه مراجعه نمایندگان بسیاری داشته ام و حتی مسافرانی که از استان های اصفهان و کردستان این مکان را می دیدند در ابتدا تعجب نموده بودند اما در ادامه می گفتند که این ایده را باید برای شهر خود ببرند و شنیدن همین حرف ها مایه دلگرمی برای تصمیمی است که گرفته ام.

فعالیت های باروح در زمینه کتاب و دایر کردن کافه کتاب زشک که ایده ای خلاقانه و جدید بود باعث شد تا در هفته کتاب و کتابخوانی امسال فرماندارشهرستان طرقبه و شاندیز به همراه جمعی از مسئولان با حضور در این مکان از او تقدیر نمایند.